Genuistics

Νευροεπιστήμονες εντόπισαν μια περιοχή του εγκεφάλου η οποία πιθανότατα χαρίζει στο ανθρώπινο μυαλό τις μοναδικές ικανότητές του, συμπεριλαμβανομένης εκείνης της γλώσσας. Η συγκεκριμένη περιοχή αποδείχθηκε ότι «ανάβει» μόνο σε εγκεφάλους ανθρώπων και όχι πιθήκων, όταν τους παρουσιάστηκαν διαφορετικοί τύποι πληροφοριών που αφορούσαν αφηρημένες έννοιες.

Το κέντρο της αφηρημένης σκέψης

Η θεωρία ότι η ενσωμάτωση αφηρημένων εννοιών αποτελεί την κινητήρια δύναμη των μοναδικών ικανοτήτων του ανθρώπινου εγκεφάλου υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο τώρα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Current Biology», η οποία συνέκρινε άμεσα τη δραστηριότητα του εγκεφάλου ανθρώπων και μακάκων πιθήκων καθώς δέχονταν απλά ακουστικά ερεθίσματα, προσφέρει για πρώτη φορά στοιχεία σχετικά με το ότι υπάρχει μια συγκεκριμένη περιοχή στον ανθρώπινο μόνο εγκέφαλο που επιτρέπει την ενσωμάτωση των αφηρημένων εννοιών. Αλλες μελέτες που συνέκριναν πιθήκους και ανθρώπους είχαν αποκαλύψει στο παρελθόν διαφορές στην ανατομία του εγκεφάλου, αλλά ποτέ ως σήμερα δεν είχαν αποκαλυφθεί διαφορές που να εξηγούν από πού προέρχεται η ικανότητα του ανθρώπου για αφηρημένη σκέψη. «Η νέα μελέτη μάς δίνει ισχυρά στοιχεία σχετικά με το τι είναι τόσο ιδιαίτερο αποκλειστικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο» αναφέρει ο ψυχολόγος Γκάρι Μάρκους από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Τίποτε δεν είναι πιο σημαντικό από την κατανόηση του πώς γίναμε αυτό που είμαστε» προσθέτει ο ειδικός.

Το πείραμα των τόνων

Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Στάνισλας Ντεάν από το Τμήμα Γνωσιακής Νευροαπεικόνισης του INSERM στο Ζιφ-σιρ-Ιβέτ κοντά στο Παρίσι παρακολούθησε τα μοτίβα δραστηριότητας στον εγκέφαλο μη εκπαιδευμένων μακάκων καθώς και ενηλίκων ανθρώπων ενόσω άκουγαν μια απλή αλληλουχία τόνων - για παράδειγμα τρεις ταυτόσημους τόνους που ακολουθούνταν από έναν διαφορετικό (όπως στη διάσημη εισαγωγή της Πέμπτης Συμφωνίας του Μπετόβεν: ντα-ντα-ντα-ΝΤΑ).

Οι ερευνητές έπαιξαν διαφορετικές αλληλουχίες με αυτή τη δομή - που είναι γνωστή ως ΑΑΑΒ - αλλά και άλλες δομές ενόσω άνθρωποι και πίθηκοι υποβάλλονταν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI). Η τεχνική fMRI εντοπίζει αλλαγές στη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο οι οποίες σχετίζονται με τη δραστηριότητά του σε διαφορετικές περιοχές. Οι επιστήμονες διεξήγαγαν όλο αυτό το πείραμα με στόχο να μάθουν αν οι... εθελοντές των δύο ειδών ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν δύο διαφορετικά χαρακτηριστικά των αλληλουχιών: τον συνολικό αριθμό τόνων που δείχνει την ικανότητα του κάθε είδους να μετρά, καθώς και τον τρόπο με τον οποίον οι τόνοι επαναλαμβάνονται, γεγονός που δείχνει ικανότητα αναγνώρισης του αλγεβρικού μοντέλου.Στην πρώτη περίπτωση, ο αριθμός των τόνων μπορεί να άλλαζε από ΑΑΑΒ σε ΑΑΑΑΒ ενώ το βασικό μοτίβο παρέμενε το ίδιο. Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να ίσχυε το αντίστροφο: οι τόνοι μπορεί να άλλαζαν από ΑΑΑΒ σε ΑΑΑΑ, ωστόσο ο αριθμός τους παρέμενε ο ίδιος. Η ερευνητική ομάδα διερεύνησε και το τι συνέβαινε αν άλλαζαν ταυτοχρόνως και τα δύο χαρακτηριστικά των τόνων - για παράδειγμα από ΑΑΑΒ σε ΑΑΑΑΑΑ.

Ο ρόλος της κατώτερης μετωπιαίας έλικας

Οπως προέκυψε, τόσο στους πιθήκους όσο και στους ανθρώπους, μια περιοχή του εγκεφάλου - τμήμα της οποίας έχει συνδεθεί με τους αριθμούς - ενεργοποιούνταν κατά τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία, όταν τα δύο είδη εντόπιζαν αλλαγή στον αριθμό των τόνων. Παράλληλα, τόσο οι άνθρωποι όσο και οι μακάκοι κατέγραφαν το μοτίβο της επανάληψης των τόνων σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, τις οποίες είναι γνωστό ότι διαθέτουν και τα δύο είδη.

 Ωστόσο, μόνο ο ανθρώπινος εγκέφαλος εμφάνιζε απόκριση στις συνδυαστικές αλλαγές στον αριθμό και στην αλληλουχία των τόνων, η οποία ελάμβανε τη μορφή έντονης δραστηριότητας σε μια επιπλέον περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται κατώτερη μετωπιαία έλικα. «Είναι σαν οι μακάκοι να αναγνωρίζουν ένα μοτίβο αλλά να μη συνειδητοποιούν ότι είναι ενδιαφέρον και έτσι να μην ασχολούνται περαιτέρω - μόνο οι άνθρωποι μπορούν να το πάνε στο επόμενο επίπεδο ανάλυσης» λέει ο δρ Μάρκους.

Η κατώτερη μετωπιαία έλικα αποτελεί μέρος του μετωπιαίου φλοιού ο οποίος είναι φανερά πιο μεγάλος στους ανθρώπους σε σύγκριση με τους πιθήκους. Επιπλέον, περιέχει την περιοχή του Broca η οποία είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία της γλώσσας. Οταν η ομάδα του Ντεάν διάβαζε προτάσεις στους ανθρώπους που συμμετείχαν στη μελέτη, οι περιοχές που δραστηριοποιούνταν επικαλύπτονταν από εκείνες που ενεργοποιούνταν από τις αλληλουχίες των τόνων.

Πηγή: tovima.gr

Η απλή και λογική δομή της, οι συγκεκριμένοι, σαφείς και χωρίς εξαιρέσεις κανόνες της γραμματικής της, ο απλός και λογικός μηχανισμός της σύνθεσης των λέξεων την κάνουν εκπληκτικά εύκολη σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.

Η Εσπεράντο χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο και ως λατινογενής γλώσσα αντλεί το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου της από το λατινικό ριζολόγιο, ενώ χρησιμοποιεί επιλεκτικά και στοιχεία άλλων γλωσσών, όπως και αρκετά της ελληνικής γλώσσας.

Πρόκειται για γλώσσα εύηχη, απλή και εύκολη, που όμως είναι πλήρης όσο κάθε άλλη γλώσσα.

Το αλφάβητο της περιλαμβάνει 28 γράμματα, το καθένα από τα οποία (με την εξαίρεση ενός) έχει μία και μόνη προφορά, που τη διατηρεί πάντα αμετάβλητη, ανεξάρτητα από τη θέση του στη λέξη.

Αφού λοιπόν σε κάθε φθόγγο αντιστοιχεί ένα, πάντα το ίδιο, γράμμα, δεν τίθεται καν θέμα προφοράς, κάθε λέξη διαβάζεται έτσι όπως γράφεται.

Αν ληφθεί υπ' όψιν ακόμα, ότι όλες οι λέξεις τονίζονται πάντα στην ίδια συλλαβή, την παραλήγουσα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι στο πρώτο κιόλας μάθημα, αμέσως μόλις ο σπουδαστής της γλώσσας μάθει το αλφάβητο, ξέρει και να διαβάζει και να γράφει χωρίς καμία δυσκολία.

Όλη η γραμματική της γλώσσας περιλαμβάνεται σε 16 μόνο σαφείς, απλούς και χωρίς εξαιρέσεις κανόνες.

Γραμματικά γένη δεν υπάρχουν, υπάρχουν μόνο τα φυσικά γένη, δηλαδή κάθε λέξη που εκφράζει αρσενική ύπαρξη είναι γένους αρσενικού, κάθε λέξη που εκφράζει θηλυκή ύπαρξη είναι γένους θηλυκού και κάθε άλλη λέξη είναι γένους ουδέτερου.

Υπάρχει ένα μόνο άρθρο, ίδιο και για τα τρία γένη, για όλες τις πτώσεις και για τους δύο αριθμούς.

Όλα τα ουσιαστικά, όπως και όλα τα επίθετα, και όλα τα επιρρήματα, έχουν από μία μόνο κατάληξη, ενώ όλοι οι χρόνοι του ρήματος σχηματίζονται με τρεις μόνο διαφορετικές καταλήξεις.

Το λεξιλόγιο της Εσπεράντο είναι το ίδιο πλούσιο, όσο το λεξιλόγιο όλων των λατινογενών γλωσσών, έτσι κάθε τι που μπορεί κανείς να εκφράσει σε οποιαδήποτε εθνική γλώσσα, μπορεί να το εκφράσει και στην Εσπεράντο.

Πηγή: esperanto.gr

H λέξη πίτζιν (στα αγγλικά pidgin και παλαιότερα pigion) χρησιμοποιούνταν αρχικά για την αγγλοκινέζικη πίτζιν και αργότερα γενικεύτηκε για όλες τις πίτζιν. Η λέξη πίτζιν μπορεί να χρησιμοποιείται σαν συγκεκριμένο όνομα για μια τοπική πίτζιν ή κρεόλες σε μέρη όπου αυτές μιλιούνται. Για παράδειγμα το όνομα 'Τοκ Πισίν' της γλώσσας πίτζιν, προέρχεται  από το αγγλικό talk pidgin. Οι ομιλητές του απλά το ονομάζουν πίτζιν όταν μιλούν αγγλικά.

Πηγή: glossesweb.com

H γλωσσική ανάπτυξη των αυτιστικών παιδιών παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση και πολλές ιδιαιτερότητες. Περίπου το 50% των αυτιστικών παιδιών δεν αναπτύσσει σχεδόν καθόλου λόγο. Έρευνες διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που είχαν αναπτύξει, σε κάποιο βαθμό, δεξιότητες προ-λεκτικής επικοινωνίας, όπως αυτές της συνδυαστικής προσοχής, της μίμησης και της χρήσης των χειρονομιών, είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν λόγο. 

   Σε ορισμένες περιπτώσεις, η περιορισμένη ανάπτυξη του λόγου μπορεί να οφείλεται σε δυσκολίες των αυτιστικών παιδιών να εκτελέσουν ορισμένες από τις κινήσεις που είναι απαραίτητες για την παραγωγή του λόγου. 

   Το κύριο χαρακτηριστικό της γλωσσικής ανάπτυξης των αυτιστικών παιδιών δεν είναι η περιορισμένη ανάπτυξη του λόγου αλλά η μη λειτουργική του χρήση. Άλλωστε, ο λόγος είναι το κατεξοχήν επικοινωνιακό μέσο του ανθρώπινου είδους και, όπως είδαμε, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι η τάση αποφυγής της επικοινωνίας και της κοινωνικής επαφής. 

   Πάντως, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου αναπτύσσεται λόγος, αυτός παρουσιάζει πολλές ιδιομορφίες και σπάνια χρησιμοποιείται αυθόρμητα, με σκοπό την επικοινωνία. 

Μια από τις ιδιομορφίες αυτές είναι η άμεση ή καθυστερημένη ηχολαλία, η οποία εμφανίζεται περίπου στο 85% των αυτιστικών παιδιών που αναπτύσσουν λόγο και αναφέρεται στην επανάληψη λέξεων ή φράσεων που ειπώθηκαν από άλλους. 

   Άλλες ιδιομορφίες του λόγου των αυτιστικών παιδιών είναι η αντιστροφή της προσωπικής αντωνυμίας (χρησιμοποιούν την αντωνυμία «εσύ» αντί «εγώ» όταν αναφέρονται στον εαυτό τους και γενικά δεν αλλάζουν τις αντωνυμίες για να ταιριάζουν με την κατάσταση), καθώς και η περίεργη προσωδία στη χρήση της φωνής τους
(δυνατή ένταση, κακός ρυθμός). Ωστόσο, έχει υποστηριχτεί ότι η ηχολαλία δεν στερείται εντελώς νοήματος αλλά ενδέχεται να εξυπηρετεί διάφορες σκοπιμότητες για τα αυτιστικά παιδιά και να αποτελεί μια προσπάθεια επικοινωνίας, η οποία όμως εκφράζεται με πολύ πρωτόγονο τρόπο. Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, ότι τα παραπάνω δεν αποτελούν απόλυτα κριτήρια για να χαρακτηριστεί ένα παιδί αυτιστικό. Συχνά, τα παραπάνω παρουσιάζονται επίσης, σε παιδιά με σοβαρή καθυστέρηση στο λόγο που παράλληλα έχει αντιμετωπιστεί ελλιπώς από το οικογενειακό περιβάλλον και κάποιες φορές σε δυσλειτουργικές συνθήκες, οικογενειακές και κοινωνικές. Προσεκτική διαφορετική διάγνωση με καλή λήψη παλαιού και σύγχρονου ιστορικού είναι απαραίτητη. 

   Τα αυτιστικά παιδιά σπάνια χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο το οποίο έχουν μάθει για να ανταλλάξουν πληροφορίες με άλλους ή να ζητήσουν πληροφορίες. 

   Ακόμα και αν διαθέτουν πλούσιο λεξιλόγιο, και χρησιμοποιούν σωστά τους γραμματικούς κανόνες, δεν αξιοποιούν αυτές τις γνώσεις στην καθημερινή ζωή για να ξεκινήσουν μια συζήτηση ή να αναπτύξουν ένα θέμα. Έχει υποστηριχθεί ότι το κοινό στοιχείο όλων των ελλειμμάτων στην επικοινωνία που παρουσιάζουν τα αυτιστικά παιδιά είναι μια γενική αδυναμία να κατανοήσουν ότι ό λόγος είναι ένα μέσο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πληροφορήσει και να επηρεάσει τους ανθρώπους. 

   Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, το 76 - 89% των αυτιστικών παιδιών παρουσιάζει νοητική υστέρηση, έχει δηλαδή Δείκτη Νοημοσύνης κατώτερο του 70. Φαίνεται μάλιστα ότι ο Δείκτης Νοημοσύνης των παιδιών αυτών σταθεροποιείται γύρω στην ηλικία των 5 ετών και αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα για τις μετέπειτα ακαδημαϊκές και επαγγελματικές τους επιδόσεις. 

   Συνήθως, μόνο τα αυτιστικά άτομα με φυσιολογική νοημοσύνη επιτυγχάνουν αυτονομία στην ενήλικη ζωή. Άλλωστε, τα ελλείμματα στην κοινωνική και τη γλωσσική ανάπτυξη φαίνεται να είναι σοβαρότερα στις περιπτώσεις των αυτιστικών παιδιών με χαμηλή νοημοσύνη. 

   Σε αντίθεση με τα παιδιά με νοητική υστέρηση, τα οποία παρουσιάζουν ελλείμματα σε όλους τους τομείς της νοητικής τους ανάπτυξης, οι επιδόσεις των αυτιστικών παιδιών στις νοομετρικές δοκιμασίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τα υποτεστ. 

   Στην κλίμακα WISC, τα αυτιστικά παιδιά παρουσιάζουν συνήθως υψηλότερες επιδόσεις στην πρακτική κλίμακα, και ιδιαίτερα στο υποτέστ των Κύβων, και χαμηλότερες επιδόσεις στη λεκτική κλίμακα, και ιδιαίτερα στο υποτέστ της Κατανόησης. 

   Το ενδιαφέρον τον ειδικών έχουν προσελκύσει κατά καιρούς διάφορα εξαιρετικά ταλέντα, που παρουσιάζουν ορισμένα αυτιστικά παιδιά, σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η μουσική ή η ζωγραφική. Τα παιδιά αυτά επιδεικνύουν λοιπόν, ενιότε, ικανότητες οι οποίες απέχουν κατά πολύ από αντίστοιχες ικανότητες «φυσιολογικών» παιδιών ίδια ηλικίας. Μια ερμηνεία που έχει δοθεί για την ανάπτυξη αυτών των ικανοτήτων είναι ότι τα αυτιστικά παιδιά έχουν την τάση να προσλαμβάνουν τμηματικά τις πληροφορίες και να μην τις αντιλαμβάνονται ως όλο, γεγονός που διευκολύνει τις επιδόσεις τους σε ορισμένους από τους τομείς που προαναφέραμε. 

   Σε κάθε περίπτωση πάντως, όσο εντυπωσιακές κι αν είναι αυτές οι ικανότητες, δεν βοηθούν τα παιδιά αυτά στην καθημερινή τους ζωή ούτε βελτιώνουν ιδιαίτερα την προσαρμογή τους στο περιβάλλον και την επικοινωνία τους με τους άλλους. 

   Οι γνωστικές λειτουργίες των αυτιστικών παιδιών έχουν μελετηθεί από πολλούς ερευνητές σε μια προσπάθεια να διερευνηθεί κατά πόσον υπάρχουν γνωστικά ελλείμματα που θα μπορούσαν να εξηγήσουν ορισμένα από τα ελλείμματα στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη τους. Η πιο διαδεδομένη άποψη είναι αυτή που υποστηρίζει ότι τα αυτιστικά παιδιά έχουν σοβαρό έλλειμμα στις δεξιότητες που περιγράφονται στη «θεωρία του νου» . 

   Η «θεωρία του νου» υποστηρίζει πως τα αυτιστικά παιδιά δεν είναι ικανά να αντιληφθούν ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν επιθυμίες, ιδέες και προθέσεις οι οποίες είναι διαφορετικές από τις δικές τους. Τα αυτιστικά παιδιά έχουν εξαιρετική δυσκολία να μπουν στη θέση του άλλου και να κατανοήσουν πώς σκέφτεται και πώς νοιώθει, δηλαδή να κατανοήσουν στοιχεία της πνευματικής του ζωής που δεν φαίνονται αλλά για τα οποία υπάρχουν μόνο ενδείξεις. 

   Αυτή η ικανότητα κατανόησης της νοητικής κατάστασης του άλλου εμφανίζεται συνήθως στα παιδιά στην ηλικία των 3-4 ετών και είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.
Άλλωστε, στην καθημερινή μας ζωή, όλοι προσπαθούμε να «διαβάσουμε» τις σκέψεις και τις προθέσεις των άλλων, δηλαδή να κατανοήσουμε πώς νοιώθουν, τί σκέφτονται, τί σκοπεύουν να κάνουν, για ποιο λόγο συμπεριφέρονται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται. Όλα αυτά όμως φαίνεται να είναι απρόβλεπτα και ακατανόητα για ένα άτομο με αυτισμό, με αποτέλεσμα, ακόμα και οι πιο απλές κοινωνικές καταστάσεις να τού φαίνονται μυστηριώδεις και τρομακτικές. 

   Έτσι, μια συναφής δυσκολία των αυτιστικών παιδιών είναι να κατανοήσουν τί ξέρει ο άλλος, έτσι ώστε να προσαρμόσουν τη δική τους συμπεριφορά ανάλογα. 

   Ως εκ τουτου, η δική τους συμπεριφορά κρίνεται συχνά ανάρμοστη, «εκτός τόπου και χρόνου», αποτέλεσμα του «κλεισίματος» του αυτιστικού παιδιού στις δικές του ανάγκες , σκέψεις, επιθυμίες, συναίσθημα, που αδυνατεί να περάσει στον «συνομιλητη» του και να λάβει τα αντίστοιχα από αυτόν. 

Επιλογές από το βιβλίο «ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ»

Πηγή: iatrikossymvoulos.gr